Een bezoeker van de kerk van Zeerijp 1999.

Groningen bezit werkelijk een schat aan middeleeuwse kerken;  in totaal ruim 180 kerken.  We gaan naar het Rijksmuseum om onze schatten te bekijken en hebben eigenlijk niet door dat in onze eigen “achtertuin” minstens een even interessant en fenomenaal erfgoed aanwezig is.

Tot ver na de middeleeuwen waren vakmanschap en kunstenaarschap niet gescheiden en werd elk werk een kunstwerk.  Hierin werd  op een kunstzinnige blijk  gegeven van wat van binnen werd beleefd, gedacht en geloofd. Het is verbazingwekkend dat alle aspecten van de kerkenbouw, de kunst en de liturgie  dit verbeelden. Of het nou de ramen zijn, het grondplan, de vierpas of de hagioscoop alles verwijst naar heel de geloofswerkelijkheid van de bijbel maar ook van de tijd en cultuur waarin men toen leefde.    Om een voorbeeld te geven:  veel kruiskerken verbeelden zowel de verkondiging van het kruisdood van Jezus maar ook van de gemeente als zijn “lichaam” hierop aarde door dat het grondplan ook de afmetingen en de vorm heeft van een menselijk lichaam.

Door zo kennis te maken met de architectuur en de kunst raken we vertrouwd met wat hen inspireerde en leren we hen wat beter kennen. We gaan ook zien dat de architectuur, kunst en liturgie ontleend zijn aan de joodse tempeldienst en synagoges en huissamenkomsten en dat tevens cultuurelementen van het Romeinse rijk, Germaanse godsdienst en de westerse cultuur daarin zijn verweven.

We bezoeken niet uitsluitend  Middeleeuwse kerken maar zullen ook andere markante kerken bezoeken om met name ook op het spoor te komen van de verschillen tussen bijvoorbeeld een Doopsgezinde kerk,  Rooms Katholieke kerk en een Protestantse kerk, maar ook verschillen in bouwstijlen en markante historische ontwikkelingen als schuilkerken.

Kloosters.

Van de 34 kloosters in Groningen, alleen nog herkenbaar in het landschap, zijn er 2 kloosterkerken bewaard gebleven, 1 ziekenzaal en  is slechts 1 klooster na nagenoeg in tact overgebleven.  Maar niet alleen de zichtbare sporen zijn belangrijk ook de cultuurhistorische impact van kloosters is belangrijk geweest. De hele waterhuishouding van Groningen is niet denkbaar zonder de rol van kloosters. Nieuw is dat er een cisterciënzer klooster is gevestigd op Schiermonnikoog in 2020. Sinds 2021 hebben we ook routes naar en rondom dit klooster. En we hebben een arrangement gemaakt van 7-10 daagse pelgrimage van Winsum – Klooster op Schiermonnikoog. Zie verder onder de menu “Arrangementen”. Schiermonnikoog valt niet onder Friesland maar ligt wel boven Groningen. Bezoek verder onze uitgebreide pagina over Kloosters in Groningen.

Het bezoeken van veel middeleeuwse kerken is echter een dubbelzinnige ervaring. Veel kerken zijn bewaard als cultureel erfgoed maar worden niet meer gebruikt voor het doel waarvoor ze gebouwd zijn.  De gedachte, de inspiratie achter de architectuur en kunst  is feitelijk helemaal uit beeld geraakt. In het bezoeken van met name de middeleeuwse kerken willen we nu juist op het spoor komen van zowel de materiële als geestelijke dimensie omdat ze onlosmakelijk bij elkaar horen.